Hipnoza – czym jest i na czym polega?

Hipnoza do niedawna traktowana była (wielu ludzi nadal tak ja traktuje) jako tajemnicze, mistyczne, czy wrecz szarlatanskie narzedzie kontroli innych ludzi – sprawiania, ze nagle zaczna szczekac, miauczec, czy mówic o swoich osobistych problemach i doswiadczeniach z przeszłosci.
Nie wiem czy jest to zasługa legend, ksiazek i filmów o „złych hipnotyzerach” ze swiecacymi oczami i psychopatycznym spojrzeniem wielokrotnego mordercy, czy po prostu strachu ludzi – przed tym, ze ktos mógłby nad nimi zapanowac, poznac ich sekrety itp. Wazne, ze współczesna hipnoza jest czyms innym, niz sadzi wielu ludzi.
Przede wszystkim, hipnoza to kazda interakcja miedzyludzka, w której jedna strona nadaje komunikat, a druga go przyjmuje (mówimy wtedy o sugestii hipnotycznej). I nie trzeba do tego godziny relaksacji, nudnej indukcji z liczeniem od 100000000 do jednego i innych udziwnien. Wystarczy to, ze Twoja sugestia zostanie przyjeta przez druga osobe. Warunkiem przyjecia sugestii przez druga osobe jest wprowadzenie jej, pogłebienie, lub po prostu utrzymanie jej w transie hipnotycznym (w skrócie – stanie zawezonej uwagi i otwartosci na pozytywne sugestie). W transie, który moze byc wywołany głeboka relaksacja (mówimy wtedy o hipnozie klasycznej), kierowaniem uwaga klienta (hipnoza wizualizacyjna), autorytetem (podczas przemówien, wystapien publicznych, kontaktu z duchownymi, nauczycielami, szefem), czy zwykłym zamysleniem podczas czytania dobrej ksiazki, czy ogladania filmu.
Trans hipnotyczny to stan psychofizyczny, charakteryzujacy sie:
– ukierunkowaniem uwagi i koncentracji do wewnatrz ciała, co łaczy sie z lepszym dostepem do wyobrazni, pamieci oraz „banku stanów emocjonalnych”;
– lepszym dostepem do procesów nieswiadomych;
– odcieciem lub ograniczeniem zewnetrznej percepcji;
– zwiekszeniem procesów harmonizacji i samoregulacji organizmu;
– zwiekszona podatnoscia na sugestie (polecenia) hipnotyzera.

Na podstawie własnych doswiadczen rozrózniam trans psychiczny (silna koncentracja z odcieciem od bodzców zewnetrznych) i fizjologiczny (zwiazany z relaksacja, najczesciej duzo głebszy od psychicznego, kojarzony z klasycznym pojeciem hipnozy – somnambulizmem).
Sugestia hipnotyczna to werbalne lub niewerbalne polecenie, wywierajace wpływ na druga osobe, z pominieciem, lub wykorzystaniem (z uzyciem srodków perswazyjnych) swiadomego, racjonalnego myslenia. Sugestie hipnoterapeutyczne kierowane sa do podswiadomego umysłu i maja na celu wywarcie pozytywnej zmiany i/lub utrzymanie jej i rzutowanie nowych zachowan i reakcji w przyszłosc klienta.

Indukcja hipnotyczna to proces wprowadzenia danej osoby w trans. Sposobów jest wiele – od prostych wizualizacji, poprzez fiksacje wzroku, do dezorientacji, czy przeciazania swiadomosci. Podatnosc na hipnoze i sugestie to stopien reaktywnosci na sugestie oraz łatwosci osiagania transu hipnotycznego. Klasycy podaja, iz podatnych na hipnoze jest w populacji ludzi srednio 15-30% osób.
Pogladowi temu sprzeciwił sie Milton H. Ericsson, twierdzac, iz kazdy człowiek jest podatny na hipnoze, jesli jest ona do niego dopasowana i odpowiednio poprowadzona. Opierajac sie na własnym doswiadczeniu, moge zgodzic sie z nim w 100%.

Głebokosc transu – stopien oderwania od rzeczywistosci, odciecia od bodzców zewnetrznych, koncentracji i relaksacji osoby hipnotyzowanej. Wielu badaczy próbowało ujac głebokosc transu na skali, okazało sie to jednak niepraktyczne. Głebokosc transu ocenia sie zwracajac uwage na komunikaty niewerbalne hipnotyzowanego (oddech, kolor skóry, ruchy gałek ocznych, ruchy mimowolne) oraz na wystepowanie i intensyfikacje tzw. fenomenów hipnotycznych.

Fenomeny hipnotyczne to zjawiska szczególnie charakterystyczne dla transu hipnotycznego. Na podstawie ich ilosci i jakosci, mozna ocenic głebokosc transu hipnotycznego osoby hipnotyzowanej:
– amnezja – zapominanie przebiegu sesji hipnotycznej,
– hipermnezja – polepszenie pamieci i dostepu do dawno minionych sytuacji, wydarzen,
– anestezja – znieczulenie partii lub całego ciała,
– regresja i progresja – podróz na linii czasu – w przeszłosc (wspomnienia) lub przyszłosc (wyobrazenia,
rzutowanie w przyszłosc),
– katalepsja – zesztywnienie fragmentu lub całego ciała,
– halucynacje – gdy osoba widzi nieistniejace przedmioty, osoby (halucynacja pozytywna) lub odwrotnie – nie widzi przedmiotów lub osób istniejacych (halucynacja negatywna – swoja droga – ile razy szukałes czegos, co było dokładnie przed Twoimi oczami i tego nie widziałes? Hipnoza jest wszedzie… :),
– ruchy ideodynamiczne – czyli ruchy automatyczne, nieswiadome (np. lewitacja reki),
– zmiana percepcji czasu – gdy sesja hipnotyczna trwa np. 1 godzine, a pacjent ma wrazenie, ze 15 minut
(równiez, gdy dobrze sie bawisz i czas „szybko leci”)
Podsumowujac – nowoczesna hipnoza to dobre, emocjonalne i skuteczne prowadzenie szkolen, wystapien publicznych i przemówien. To reklama, która działa i przynosi zyski. To kazda komunikacja, w której pomagasz innym czuc sie tak, jak chca sie czuc. To kazde słowo, które kogos zmienia. To takze ten własnie tekst, który czytasz.
Czy wiec istnieje hipnoza w której jedna osoba przejmuje kontrole nad druga poza jej wola? Oczywiscie. Ale nawet w takich sytuacjach osoba hipnotyzowana, przynajmniej podswiadomie, musi zgodzic sie i przyjac sugestie hipnotyzera. A, moim zdaniem, zamiast bac sie takich osób, których z reszta jest niezwykle mało
(treningi i szkolenia w tym zakresie sa dosc rzadkie i czesto drogie), powinnismy sie skupic na obronie przed hipnoza ze strony akwizytorów, mediów, producentów proszków do prania, czy kosmetyków. Z nimi czesto mamy do czynienia kazdego dnia.
Uwaga – opisane przez autora metody sa oparte i reprezentuja działalnosc wyłacznie edukacyjna – nie zastepuja psychoterapii, nie sa tez działaniem terapeutycznym ani psychologicznym.
Autor artykułu jest praktykiem i trenerem hipnozy rozwoju i zmiany osobistej – jako narzedzia edukacyjnego – uczenia wolnosci emocjonalnej i samokontroli umysłu i ciała.

Michał Jankowiak